Kaszuby:

Środkowa część Kaszub leży między korytem rzeki Wieprzy a Zatoką Gdańską. Od północy jej granice wyznacza Pradolina Łeby i Redy, zaś od południa Bory Tucholskie i region Kociewia.


            Jest to jeden z najatrakcyjniejszych obszarów w całym pasie pojezierzy. Urozmaicona polodowcowa forma terenu sprawiła, że nadano temu zakątkowi kraju miano Szwajcarii Kaszubskiej. W jej skład wchodzi część Pojezierza Kaszubskiego i część słabo wyodrębnionego Pojezierza Bytowskiego. Nad okolicą góruje Wieżyca (329 m n.p.m.), najwyższy szczyt Niżu Środkowoeuropejskiego. Szwajcaria Kaszubska to obszar pofałdowanego terenu, z dużą ilością jezior, oczek wodnych i torfowisk. Największe jeziora rynnowe leżą na terenie Kaszubskiego Parku Krajobrazowego. Głównymi ośrodkami miejskimi tego obszaru są Kartuzy – uznawane za stolicę Kaszub oraz Bytów, natomiast większość ośrodków turystycznych skupionych jest przy szlaku wodnym, zwanym „Kółkiem Raduńskim”. Spośród wielu rezerwatów znajdujących się na tym obszarze wspomnieć warto o „Ostrzyckim Lesie” z buczyną pomorską, „Kurzych Grzędach” – miejscu lęgowym żurawia, rezerwacie „Stare Modrzewie” koło Kartuz czy „Jeziorze Kamiennym”, oligotroficznym zbiorniku wodnym z chronioną rośliną reliktową – lobelią jeziorną. Z regionem tym związanych jest najwięcej pamiątek i tradycji kaszubskich.

            Dolina Słupi i Wieprzy różni się od obszaru Szwajcarii Kaszubskiej. Jest to kraina lasów, dziewicza, rzadziej zaludniona niż Szwajcaria Kaszubska. Dla ochrony szczególnie cennych walorów krajobrazowych tego terenu powołany został do istnienia w 1981 roku Park Krajobrazowy „Dolina Słupi”, na którego obszarze występują naturalne stanowiska rzedakich roślin i miejsca gniazdowania ptaków chronionych, między innymi orła bielika.

            Turyści odwiedzający środkową część Kaszub docierają zwykle do Szwajcarii Kaszubskiej. Okolice te są najlepiej zagospodarowane, stanowiąc miejsce wypoczynku mieszkańców Trójmiasta i przybyszów z odległych zakątków kraju i z zagranicy.




Słupsk – stary gród leżący przy tracie, który łączy Gdańsk za Szczecinem. W mieście położonym nad Słupią zachowały się liczne przykłady architektury gotyckiej. Najcenniejszymi zabytkami są tu kościół Mariacki z XIV wieku, zamek książęcy z początku XV wieku – obecnie siedziba Muzeum Pomorza Środowego, a także kościół dominikański pod wezwaniem św. Jacka z XV wieku.


Pośród morenowych wzgórz i jezior Szwajcarii Kaszubskiej leży Bytów. Najlepiej zachowanym bytowskim zabytkiem jest gotycki zamek z przełomu XIV i XV wieku.





Park krajobrazowy „Dolina Słupi“ obejmuje najciekawszy odcinek środkowego brzegu rzeki wraz z okolicznymi wzgórzami morenowymi. Występują tu naturalne stanowiska rzadkich roślin i miejsca ptaków chronionych, między innymi orła bielika.


Rezerwat „Jar Raduni“ przypomina miejscami górską, rwącą rzekę, płynącą głębokim wąwozem. Kilkukilometrowy przełom Raduni otaczają urwiste zbocza, których wysokość sięga 30 metrów. Są one porośniete pięknym, mieszanym lasem.



  Między jeziorami Klasztornym i Karczemnym, wśród morenowych wzgórz, leżą Kartuzy – uznawane za stolicę Kaszub. Prawa miejskie uzyskały dopiero w XX wieku, ale historia miejscowości sięga wieku XIV. Wtedy został sprowadzony na te ziemie zakon Kartuzów. Cennym tutejszym zabytkiem jest kościół poklasztorny wraz z obiektami gospodarczymi oraz znajdujące się na przeciwległym krańcu miasta Muzeum Kaszubskie, gromadzące zabytki duchowej i materialnej kultury Kaszub.





Otoczone Lasami Mirachowskimi Jezioro Kamienne, ze względu na swą urodę nazwane zostało Świtezią Mirachowską. Na jego brzegu leży największy na Kaszubach głaz narzutowy o wysokości 5 metrów, zwany „Diabelskim Kamieniem”. Jezioro jest ścisłym rezerwatem wodno-florystycznym.


Leżące w pobliżu Wąglikowic i Rekowa Jezioro Białe jest boczną odnogą Kółka Raduńskiego.








 

Świat roślinny Kaszub jest bogaty i urozmaicony. Występuje tu wiele roślin specyficznych i bardzo rzadkich w kraju. Chłodny i wilgotny klimat kaszubski sprzyja gatunkom o niewielkich wymaganiach termicznych. Na uwagę zasługuje (2) wrzosiec bagienny Erica tetracix , należący do gatunków atlantyckich, bardzo rzadkich w Polsce. Im dalej na południe od brzegów morza, tym ilość roślin typowych dla klimatu atlantyckiego maleje. Charakterystyczne są stanowiska (1) torfowca błotnego Sphagnum palustre. Na terenie podmokłym występuje (5;7) czermień błotna Calla palustris i (3) bagno zwyczajne Ledum palustre. Ciekawostką florystyczną jest owadożerny gatunek (4;6) rosiczki okrągłolistnej Drosera rotundifolia.




Na południowy zachód od Kartuz leżą dwa malownicze jeziora rynnowe – Brodno Wielkie i Brodno Małe. Usytuowane w głębokiej dolinie Brodno Wielkie podziwiać można z punktu widokowego na Złotej Górze, przy drodze Kartuzy – Bytów.     




Jeziora Raduńskie Górne i Dolne wchodzą w skład „Kółka Raduńskiego“. Tworzy je czternaście pięknych jezior. Przez niektóre z nich – Stężyckie, Raduńskie Górne, Raduńskie Dolne, Kłodno, Małe Brodno, Wielkie Brodno i Ostrzyckie przepływa rzeka Radunia, kierując się dalej w stronę Gdańska. Jest to jeden z najpiękniejszych szlaków wodnych na Kaszubach, liczący ponad 40 kilometrów.



Sianowo – Sanktuarium Matki Boskiej Królowej Kaszub. Niewielka figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem, umieszczona w głównym ołtarzu tutejszego kościoła, pochodzi z pierwszej połowy XV wieku.


Wieżyca – najwyższa kulminacja Pojezierza Kaszubskiego i jednocześnie całego pasa pojezierzy. Wznosi się na wysokość 329 m n.p.m. w malowniczych, porośniętych lasem bukowym Wzgórzach Szymbarskich. Szczyt jest celem pieszych wycieczek, a zimą ze stoków Wieżycy korzystają miłośnicy narciarstwa. Szczególnie pięknie szczyt prezentuje się z okolic Jeziora Ostrzyckiego i Jezior Raduńskich.



W Węsiorach, w lesie nad Jeziorem Długim, znajduje się pochodzące z okresu rzymskiego (I-II w n.e.) cmentarzysko Gotów, będące pamiątką wędrówek plemion germańskich przez te tereny ze Skandynawii ku Morzu Czarnemu. Cmentarzysko składa się z 20. kurchanów, kamiennych kręgów i 140. grobów. Kamienne kręgi miały prawdopodobnie znaczenie obrzędowe.    


Zespół Pieśni i Tańca „Sierakowice“ ma w repertuarze oryginalne pieśni i tańce regionu kaszubskiego, z którymi występuje na festiwalach i koncertach w kraju i zagranicą. Najbardziej popularnym starym instrumentem, używanym przez kapele kaszubskie jest burczybas – beczułka, do której przyczepione jest włosie z końskiego ogona. Polewane wodą włosie, rytmicznie pociągane przez muzykanta wydobywa z burczybasa niski, buczączy ton.



Ośrodkiem kaszubskiego garncarstwa jest Chmielno, z którym związany jest od kilkunastu pokoleń ród Neclów – mistrzów toczenia i ozdabiania ceramiki.